Luggage wagon D 7572 van Stichting Stoomtrein Goes Borsele

Update van 23-11-2008: Per heden is de status van D 7572 gewijzigd van C naar de A-status in het Nationaal Register Railmonumenten.

Houten bagagewagen D 7572

Staatsspoor bagagewagen SS D 528, na 1921 NS D 7572. Deze wagen is gebouwd voor dienst in doorgangstreinen. Het exacte nummer is niet geheel zeker bekend, enkel uit ooggetuige verslagen uit de periode voordat de wandbeplating in de jaren zeventig is verwijderd hebben hierbij als hulp gediend.

Noot van 12-11-09: Nadat al het houtwerk wat in de periode dat de wagen als woonhuis in Bergen op Zoom eraan bevestigd was, verwijderd is, kwam op 1 van de kopwanden het exacte nummer tevoorschijn, wat door een vroegere medewerker van de NS destijds ter indentificatie met de hand erop geschreven was, D 7572.

Deze vierassige houten bagagewagen heeft twee bagageafdelingen en in het midden een conducteurruimte met verhoogde dakuitkijk. Beide bagageruimtes zijn van twee grote roldeuren voorzien. De wagen is voorzien van overlooprichting met vouwbalgen aan beide zijdes om dienst te doen in doorgangstreinen. Voor de conducteur was een toilet aanwezig en er waren hondenhokken in de wagen aangebracht die van buitenaf toegankelijk waren.De wagen is opgebouwd uit een houten frame, versterkt met ca 10mm dikke platijzeren beplating aan de buitenzijde van de stelbalken. Het volledig houten wagencasco is inwendig versterkt met houten en plat ijzeren schoren die onderling met ijzeren hoekstukken zijn verbonden. Op de houtenwagenbak is aan de buitenzijde een plaatijzeren buitenbekleding aangebracht. De binnenzijde is met houten planken bekleed.Een deel van deze wagenserie is bij bouw van gasverlichting en stoomverwarming (systeem Engels) voorzien, een ander deel waarin wagen 7572 valt was al bij de bouw van elektrische verlichting (BBC) voorzien waardoor de wagen ook toegelaten was op lijnen van de Franse Nord en Alsac lorraine. De draaistellen waren van het Pruisische type (NS type A), met SS 240 aspotten.

Deze wagen is de enige bewaard gebleven vierassige Staatsspoor bagagewagen in Nederland van een serie en type dat zeer kenmerkend was voor de vooroorlogse internationale sneltreinen. Het ontwerp was gebaseerd op het Pruisisch type 'D4Pr-04'. In diverse fameuze D-treinen deden deze wagens dienst waaronder de Vlissingse mailtreinen. Tot enkele jaren voor de oorlog waren dit samen met een kleine serie houten HSM vierassige bagagewagens de enige internationale bagagewagens in Nederland. Van deze HSM wagens is geen enkel exemplaar bewaard gebleven waarmee deze wagen de enige oorspronkelijke vooroorlogse internationale bagagewagen is (de stalen internationale bagagewagens NS type 'Stalen D' waren in 1937 omgebouwde binnenlandse wagens). De wagen is ondanks het bouwjaar 1920 nog gemaakt volgens tekening uit 1904 wat een volledig houten wagen betekend zonder ijzeren stelbalken.

Omvang serie:

Totaal 43 stuks.

Geschiedenis van de SGB wagen

In 1938 zijn bij deze wagen, net als de rest van de serie D 7563 - D 7574 de NS type A draaistellen vervangen door de type K (zwanenhals) draaistellen met R1 glijlagerpotten. Deze waren afkomstig van de serie NS AB 7501-7516.

Bij een deel van de serie zijn in de jaren vijftig de vouwbalgen afgenomen.

Onbekend is of dat ook bij deze wagen is gebeurd. Na buitendienst stelling is de wagen verkocht en gebruikt als woning. Daarbij is de wagen verbouwd en zijn de schuifdeuren omgebouwd tot ramen. De balkons zijn dichtgetimmerd. Het spanwerk en de draaistellen zijn verwijderd. Het interieur is aangepast aan de nieuwe functie. De zijwandbeplating is vervangen door houten schroten. Het houten frame, het dak met koepel, twee tussenwanden, buitenwanden, kopdeuren enz. zijn geheel behouden gebleven. Het interieur van de conducteurruimte is verwijderd.

Bij restauratie wordt de wagen geheel teruggebracht in de oorspronkelijke toestand voor dienst in de 'internationale D-trein' van de SGB.

(Tekst met dank aan M. Kastelijn)