Loc 103 van het Decauville Spoorweg Museum - DSM

MOËS / ATELIERS MOËS, WAREMME (B)

Les Ateliers Moës Frères Waremme, opgericht in 1904 te Waremme,  houden zich bezig met het ontwerpen en de produceren  van verbrandingsmotoren. In eerste instantie benzinemotoren,  later ruwe oliemotoren van het semi-dieseltype, en in de jaren ’30 begint onder de naam Moës Diesel de ontwikkeling van de Moës twee- en  viertakt dieselmotoren.
De motoren vinden hun weg naar allerlei industrieën, de nijverheid en landbouw, groeves en kolenmijnen. De motoren worden gebruikt  als aandrijving van allerlei machines en voertuigen en als scheepsmotoren voor de binnenvaart en visserij. Daarnaast vervaardigde Moës een divers scala aan motorlocomotieven voor smal- en normaalspoor, voor zowel bovengronds als ondergronds gebruik in de aannemerij, (steen)industrie kolenmijnbouw.
Moës motoren werden met name verkocht in België, Frankrijk, Nederland, Italië, Afrika en Azië. In 1967 eindigt de actieve productie door Moës Diesel als het bedrijf verkocht wordt. Anno 2019 bestaat Moës Diesel nog steeds, het bedrijf legt zich toe op de handel in o.a. generatoren.
Voor een uitgebreide geschiedenis van Moës, een overzicht van haar producten en de complete Moës collectie van de Decauville Spoorweg Museum/Expo*Moës*M.E.C zie: 

http://www.moteurs-moes.net

TYPE

Type CL, uitgerust met een Moës 'Semi dieselmotor', een eencilinder tweetakt watergekoelde gloeikopmotor, met een vermogen van 12 pk.

Bij een 'normale' dieselmotor wordt de vernevelde brandstof door de hoge cilinderdruk tot ontbranding gebracht. Bij de middeldrukmotor is de druk daarvoor te laag en wordt de brandstof verneveld tegen een gloeiplaat in de cilinderkop waarna deze ontbrand. Vandaar de wat vreemde naam Semidiesel. De gloeikop moet voor het starten eerst heet gestookt worden met een benzinebrander. Als de motor loopt blijft de kop heet en kan de brander uitgezet worden.

De middeldruk gloeikopmotor (in locomotieven op zich een zeldzaamheid) documenteerd de overgang van de oude benzine- en benzolmotoren naar de modernere hogedruk dieselmotor.

De Moes motoren hebben veel weg van de bekende kleine Kromhout gloeikop scheepdieseltjes.

Naast de motor is ook het uiterlijk bijzonder. De gehele geklonken constructie heeft veel weg van een stoomlocomotief, iets wat vroeger in het stoomtijdperk wel werd toegepast om twijfelende stoomminnende kopers over de streep te halen. De ketel is echter zeker niet alleen estetisch, hij bevat het water om de gloeikop te koelen. De motor met groot vliegwiel staat in het machinistenhuis, een ietwat aparte constructie!

Alhoewel vrijwel identiek aan onze andere CL heeft de Nr.764 een verschillend -voor dit type locs conventioneel - open machinistenhuis dat zeer laag is uitgevoerd, wat weer bijzonder is. Dit waarschijnlijk om onder een excavateur door te rijden of te werken in begrenst profiel, zoals een fabrieksterrein.

GESCHIEDENIS

De originele afkomst van de locomotief is helaas niet bekend. De huidige eigenaar kocht haar van een sloper.

Zeker een loc van dit type heeft ook in Nederland dienst gedaan getuige een oude foto van een aannemerswerk waarop een dergelijke loc te zien is.

HUIDIGE STAAT / MUSEALE STATUS

De loc is in een goed bewaarde staat, zeker voor een loc uit de late jaren '20! De loc is in ieder geval nooit omgebouwd en technisch dus origineel. 

De locomotief is voor de DSM en Moës verzameling van groot belang. Dergelijke oude motorlocomotieven zijn tegenwoordig moeilijk te vinden. Moës gloeikop locomotieven zijn erg zeldzaam. Na onderzoek op internet zijn er voorzover bekend naast deze twee in onze collectie in ieder geval nog vier van deze locs in Belgie, een in Frankrijk en een in Portugal bewaard. ook is een frame met daar op alleen nog de motor bekend. Uiterlijk zijn onze locs apart omdat de andere overgebleven locs allen een hoge open cabine hebben. De loc in Frankrijk heeft een verbouwde lage cabine.

De locomotief is in 2019 vernoemd naar onze jong gestorven medewerker Vincent schuiteman.

TOEKOMSTPLANNEN

De loc is in een goede staat en we zijn al een aantal jaren bezig de locomotief aan de praat te krijgen. Voor een verslag zie:

http://forum.nmld.nl/viewtopic.php?t=1885

De motor heeft al wel gelopen maar er is nog wat werk te doen voordat de locomotief echt bedrijfsvaardig is. Het lijkt ons, vanwege de zeldzaamheid en bijzondere techniek, erg leuk de locomotief in de toekomst ook eens naar binnen- en buitenlandse evenementen mee te kunnen nemen, met wat lorries en een stukje 600mm spoor vormt het geheel een prachtige mobiele expositie. 

De locomotief staat opgesteld in de Expo Moës M.E.C in de grote museumhal van het Mechanisch Erfgoed Centrum te Dronten.

MUSEUM MOTEURS MOËS

Het nieuw opgerichte Museum Moteurs Moës is onderdeel van het Decauville Spoorweg Museum en beheerd vanaf 2018 de unieke collectie Moës motoren en smalspoorlocomotieven van het DSM.  De collectie omvat op dit moment tien motorlocomotieven, drie stationaire motoren, een scheepsmotor, twee motorpompsets en een dieselmotor heimachine.  Naast de motoren en locomotieven is er ook een bescheiden, maar groeiende verzameling van historische gegevens, objecten, documenten en foto's die de geschiedenis en de producten van de Ateliers Moteurs Moës belichten. Ter ondersteuning van het museum en het verhaal is een website gemaak, zie de onderstaande link.
De MOËS collectie wordt de komende jaren tentoon gesteld in het Mechanisch Erfgoed Centrum in Dronten onder de naam EXPO * MOËS * M.E.C