Wat zijn Oorlogsmachines?
Zoals het woord het eigenlijk al zegt, zijn het machines die ontwikkeld en gebouwd zijn tijdens de 2de Wereldoorlog. Meestal een vereenvoudigde serie op basis van een al bestaande serie. Zo is de Duitse kriegsbaureihe 52 gebouwd op basis van de Br 50. Ze werden gebouwd met kwalitatief gezien slechte materialen en hadden een geschatte technische levensduur van 6 á 10 jaar.
Waarom oorlogsmachines?
Bij de voorbereiding van de invasie van het vaste land van Europa, was de geallieerde legerleiding van mening, dat een goed werkend spoorwegsysteem daarbij onmisbaar zou zijn. De grote aantallen vrachtwagens zouden niet in staat zijn de enorme hoeveelheden tanks, geschut, munitie, levensmiddelen en uitrustingsstukken te vervoeren, die voor een oprukkend leger met steeds langer wordende verbindingslijnen noodzakelijk zijn. Men verwachtte dat de zich terugtrekkende Duitsers alles zouden vernielen wat zij achter moesten laten. Bovendien hadden de geallieerde bombardementen in België en Frankrijk geweldige verwoestingen aangericht onder het aanwezige rollend materieel. Vandaar dat zowel het Engelse War Department (WD) en het Amerikaanse Railway Branch Office, Chief of Engineers, U.S. Army (het United States Army Transportation Corps werd pas op 31 juli 1942 opgericht), besloten grote aantallen locomotieven te bouwen.
Waarom maar een paar verschillende types?
In tijden van oorlog is het belangrijk dat een locomotief snel gebouwd kan worden door niet technisch geschoold personeel en / of vrouwen, zo ook het liefst in massa productie. Deze lokomotieven moeten alle soorten diensten aankunnen en op alle spoorlijnen ingezet kunnen worden. Vandaar dat de Britten 3 verschillende soorten stoomlocomotieven meenamen op hun invasiereis. 1 type, de J-94 was de standaard rangeerlocomotief, maar vanwege haar relatieve hoge snelheid voor een rangeerlokomotief (50 km/u), werd de loc direct na de 2de wereld oorlog ook ingezet in de lokaaldienst. De 2 andere type stoomlocomotieven waren standaard goederenmachines met lage asdruk, zodoende overal inzetbaar. De Amerikanen namen 1 type rangeerlocomotief mee, en 1 type goederenlocomotief. Tevens namen beide landen ook standaard diesellocomotieven en goederenwagens mee.
Oorlogsmachines in Nederland?
Zuid-Nederland is bevrijd door de Amerikanen, zodoende waren de Limburgse depots Heerlen en Maastricht na de bevrijding voorzien van Amerikaanse machines. Leuk is om te vermelden dat overdag de Amerikaanse machines werden ingezet voor het rijden van civiele goederen (kolen-) treinen, bediend door NS personeel.
's nachts werden er militaire treinen gereden, door US Army personeel. Overigens werd het Amerikaanse Militaire spoorwegnetwerk in bevrijd Nederland en Duitsland aangestuurd vanuit de Belgische stad Luik (Liege). Nadat de Amerikanen verder oprukten naar Duitsland, namen de Engelse de plaats over (die ook het grootste gedeelte van Nederland bevrijden). De Engelse namen hun eigen materieel mee, zodoende werd het Amerikaans materieel vervangen voor Brits materieel. Na de 2de Wereldoorlog huurde de NS grote aantallen van deze machines.
Na deze huurperiode werden de machines overgenomen. Qua kracht en eenvoud wonnen de Engelse machines het van de Amerikaanse machines. De machines werden verbouwd, om ze aan te passen aan de NS normen, ook werd de keteldruk teruggebracht van 16 naar 12 bar, door deze revisie kon de levensduur van de machines worden opgerekt, waardoor ze tot medio 1950 naar tevredenheid, mede door hun eenvoud, werden ingezet. De Oranje Nassau Mijnen te Heerlen namen 2 Amerikaanse rangeerloks over. Het meest vreemd blijft dat, ondanks het feit dat de technische levensduur slechts op maximaal 10 jaar was geschat, de meeste van deze machines tot ver in de jaren 70 naar tevredenheid dienst deden in landen als Griekenland en Turkije.
Overzicht bewaard gebleven geallieerde oorlogslocs in Nederland:
