Motorrijtuig 14 (A14) van NZH Vervoer Museum (NZH)

      

Motorrijtuig NZH A14 'Kikker'

In 1904 bouwde de firma S.A. de Construction 'la Métallurgique' de serie 1 - 34 voor de Electrische Spoorweg-Maatschappij (ESM), alwaar de motorrijtuigen dienst gingen doen op de lijn Amsterdam-Zandvoort. In 1914/20 werden de meeste verbouwd tot 'schakeltram': met een aanhangrijtuig er tussen reden telkens twee permanent gekoppeld, waardoor er niet meer behoefde te worden omgelopen te worden aan de eindpunten. In de spits en bij druk strandvervoer werd een extra motorrijtuig bijgeplaatst.

Het rijtuig dat bewaard is gebleven is de oorpsronkelijke ESM 18, die in 1917 vernummerd werd in ESM 14. In 1924 ging de exploitatie van de ESM-lijnen naar de Noord-Zuid Hollandsche Tramweg-Maatschappij (NZHTM). De 1-29 werden nu A1 - A29. en ze kregen de grijs-blauwe NZH kleuren.

In 1932 nam de NZHTM de stoomtramlijnen Amsterdam-Volendam/Purmerend van de Tweede Noord-Hollandse Tramweg-Maatschappij (TNHT) over en elektrificeerde ze op een koopje. Er werd geen nieuw materieel aangeschaft. De motorrijtuigen waren oudjes van Amsterdam-Zandvoort. In 1943 kwamen ook A14 en A16 met aanhangrijtuig B69 naar 'Waterland' voor een proef met een schakeltram op die lijnen, die mislukte. De A14 blijf echter op die lijnen. In de lijn naar Purmerend lag een laag viaduct. Om hier onderdoor te kunnen werd de lichtkap van het dak verwijderd.

In 1946 werd de NZHTM geliquideerd en ging het bedrijf over aan de nog steeds bestaande ESM, die een aantal weken later zijn naam wijzigde in Noord-Zuid Hollandsche Vervoer-Maatschappij (NZHVM).

In 1955 botste de A14 op de A21. De A21 werd gesloopt evenals de bak van de A14. Het onderstel van de A14 kreeg nu de bak A13, welke nog een lichtkap had, en kwam als nieuwe A14 weer in dienst.

In 1956 werd de laatste Waterlandse lijn (naar Volendam) opgeheven. De A14 trok nog opbraaktrams en werd daarna wat opgeknapt. Het Nederlands Spoorwegmuseum (NSM) heeft de NZH A14 in 1957 verworven. Het motorrijtuig is in 1997 in bruikleen afgestaan en ondergebracht in het NZH Vervoer Museum.

Het ontwerp

De Amerikaanse invloed was duidelijk in het ontwerp te zien. Ze waren oorspronkelijk groen, later crème, toen grijs en weer crème en tenslotte blauw met grijs. Het vooraanzicht van de groene rijtuigen met hun grote witte koplampen gaf ze bij sommigen de bijnaam 'kikker'. Ze waren echter algemeen bekend als de 'Métallurgiques'.

Geschiedenis

1904-1924		In dienst bij de ESM als motorrijtuig
1924-1946		In dienst bij de NZHTM als motorrijtuig
1946-1956		In dienst bij de NZHVM als motorrijtuig
1957-nu		Verworven door NSM
1997-nu		In bruikleen afgestaan aan het NZH Vervoer Museum