Loc SS 13 van Stichting Het Nederlands Spoorwegmuseum (SpM)

In totaal hebben 75 machines van dit type voor de Staatsspoorwegen dienst gedaan. De eerste acht locomotieven hadden bij hun indienststelling 2-assige tenders, die later door 3-assige werden vervangen, o.a. afkomstig van de terzijde gestelde serie 5 - 8. De daarna geleverde machines kregen direct 3-assige tenders. De machines waren in die tijd de krachtigste en snelste lokomotieven van de spoorwegen in Nederland. In de jaren '80 van de 19e eeuw werd de serie voorzien van het Westinghouse-remsysteem. Ook werd een machinistenhuis aangebracht.
In 1919 werd de serie nog uitgebreid met 5 locomotieven die afkomstig waren van de Noord-Brabantsch - Duitsche Spoorweg-Maatschappij.
Na de instroom van modernere locomotieven degradeerden de locs naar de goederen- of rangeerdienst.

Locomotief 13 werd in 1932 op 67-jarige leeftijd uitgerangeerd en voor het Spoorwegmuseum opgeborgen. Het is de oudste in Nederland bewaard gebleven stoomlokomotief. Zij is (in 2013) 148 jaar oud!
De tender is afkomstig van de SS 8, en is gebouwd in 1863. Locomotief SS 8 (waarvan de tender nu dus toebehoort aan de SS 13) werd te Harlingen in 1868 door een ketelexplosie ernstig beschadigd, waarna de tender naar de SS 13 verhuisde. Overigens draagt de tender aan de achterzijde nog haar oorspronkelijke nummer SS 8.

De SS 13 werd aan het eind van de 2e wereldoorlog in Maastricht door de terugtrekkende Duitsers zwaar beschadigd.
Zij werd uiteindelijk door de Hoofdwerkplaats te Tilburg hersteld en in oorspronkelijke toestand teruggebracht, waarna zij in 1951 in het Spoorwegmuseum werd geplaatst.
De lokomotief is niet bedrijfsvaardig, hoewel ze in 2000 een nieuwe ketel heeft gekregen.

In 2016 werd de grote hal van het museum opnieuw ingericht, waarbij de SS 13 op een voetstuk bij de ingang van de hal werd geplaatst. Het in de tijd bijbehorende rijtuig SS C 218 staat in de onmiddellijke nabijheid.

[rev BS 19/12'16]

literatuur o.a.:
- Onze Nederlandse Stoomlocomotieven - H. Waldorp - uitg: De Alk bv 1981
- De Nederlandse Stoomlocomotieven - R.C. Statius Muller e.a. - uitg: De Alk bv 2005